Pastorie brand
Uit een onbekende krant
Plaatselijk Nieuws
Hervormde pastorie te Schoonebeek afgebrand
Ds Wesseldijk's kinderen in gevaar.
Zaterdagmorgen, heel in de vroegte, werden de bewoners der Hervormde pastorie wakker door een soort geknetter. Meenende dat het een hagelbui was, kreeg men argwaan door brandlucht. Dadelijk werd een onderzoek ingesteld en toen bleek de gang vol rook te zijn, terwijl op de bovenverdieping en zolder het gebouw reeds in brand stond. Zeer spoedig, ’t was c.a. halfvier, was de gemeentelijke motor-baby brandspuit aanwezig, doch helaas weigerde zij spoedig haar dienst, wat reeds meermalen voorkwam. In allerijl werd toen de motorspuit van de turfstrooiselfabriek van den heer Veldkamp te Amsterdamscheveld gehaald, die dadelijk water gaf, hetwelk echter niet meer kon verhinderen, dat de eigenlijke pastorie (woongedeelte), spoedig geheel verbrand tegen de grond lag. De schuur - een vroegere landbouwschuur - afkomstig uit de tijd, dal de predikanten alhier er ook een boerenbedrijf op na hielden, bleef eerst nog gespaard, hoewel gedeeltelijk met stroo of riet gedekt en dank zij, de taaiheid der antieke gebinten en spanten. Doch deze werden ook langzaam verteerd en neergehaald. Van de inboedel van ds. Wesseldijk kon zoo goed als niets worden gered. Gelukkig konden nog juist bijtijds de twee kleine kinderen van ds. W. door den vader met levensgevaar door de verstikkende rook uit hun bedjes van de boyenslaapkamer worden gered en in veiligheid gebracht, tot innige blijdschap der beangste ouders en allen die het vernamen.
Verder vernemen wij, dat gebouwen inboedel beide laag verzekerd waren het eerste bij de Amsterdamsche Waarb. Mij. De Jong en Co.
Met de inboedel zijn ook het nog aanwezige kerkelijke archief en oude bescheiden verloren gegaan. Uit historisch oogpunt is dit zeer te betreuren, want hiermee is weer een stukje oude geschiedenis onzer Herv, kerk teloor gegaan. Naar ons werd medegedeeld, zou de pastorie in 1857 gebouwd zijn. Reeds in 1854 besloten de kerkvoogden tot het bouwen van een nieuwe pastorie, omdat van de oude de fundamenten gescheurd waren en het riet- of stroodak door verzakking der gebindten en spanten bij storm gevaar opleverde voor de bewoners. Bestek en teekening werden gemaakt door den toenmaligen opzichter bij de Rijkswaterstaat, den heer J. Wind. Drie jaren nadat het besluit genomen was, werd het uitgevoerd en verrees de nu verbrande pastorie. De schuur was veel ouder en, zooals reeds gezegd, uit de oude tijden, toen de dominees nog zelf vee hielden. Later zijn de pastorie-landen verhuurd, wat ook thans nog het geval is. De achterstaande boerenschuur, vóór de nieuwe kerkbouw als catechisatiekamer in gebruik, was nog geheel uit dat oude onvergankelijke eikenhout opgetrokken, wat aan de gave, sterke gebindten en spanten te zien was, die slechts zeer langzaam door het anders alles verwoestende vuur werden verteerd. Met onze oude Hervormde pastorie, zoo mooi met keurige tuin in de kom van ons dorp gelegen, is weer een stuk historie alhier verdwenen.
Tot zoover het sobere relaas van onzen correspondent. Ons bereikte Zaterdag de tijding onder toevoeging, dat ds. Wessekdijk bij de redding zijner kinderen kwetsuren had gekregen en dat een der kleinen reeds bewusteloos zou zijn geweest. Wij vonden daarin aanleiding ons ter plaatse nader op de hoogte te gaan stellen en troffen ds. Wesseldijk bij de rookende ruine, waarin nog altijd met een bescheiden straaltje water werd gespoten. Dat de predikant onder de indruk van ’t gebeurde was, spreekt vanzelf. Het is een heel ding: alles wat een huis tot huis maakt: meubels, boeken, zooveel dat gedachtenis aan goede levensstonden levendig hield, te verliezen in een enkel uur.
- Maar de kinderen bleven gespaard - dat andere is een kwestie van geld en van geyoel, dat we baas moeten worden. Wij hebben alle reden om dankbaar te zijn, zoo zei de predikant, wiens rechterhand bepleisterd was, terwijl het gelaat eveneens nog de sporen van de gloed vertoonde.
De redding der kleinen.
- Wilt u er ons wat meer van vertellen?
- Och ja, maar wat is er te vertellen. We hoorden een geluid dat aan hagel deed denken, we roken een verdachte lucht en we gingen eruit. Onze slaapkamer was beneden, de beide kinderen sliepen boven. We vonden ’t huis vol rook, terwijl het boven al brande. U begrijpt wat dat was - de gedachte: de kinderen! Ik rende naar boven maar de rook sloeg me terug, nogeens geprobeerd, maar het ging niet. Toen ben ik naar de boerderij van Stokman gerend om een ladder, met de bedoeling van buiten af op de kinderkamer te komen. Toen sloegen de vlammen al door het dak heen. De ladder was te kort. Nu was er geen andere weg meer dan over de brandende zolder. En ik heb de kinderen een voor een gehaald. Ze zijn veilig. (Dokter Idema - te wiens huize de familie W. onderdak vond – vertelde later nog, dat een der kleinen reeds bewusteloos was en dat de vader met bruin geblakerd gezicht en beblaarde handen uit de vuurbaard was tevoorschijn gekomen).
- Is er niets van beteekenis gered?, vroegen we dominee nog.
- Weinig; het auto'tje, een matras, een kinderstoeltje, zoo als dat gaat: je weet niet wat je grijpt. Zoo hebben we nog een armvol kleeren bemachtigd. Maar ander nee niets, je staat er met twee drie menschen voor denkt alleen aan de kinderen. En toen er meer hulp was, kon er binnen niemand meer verkeeren.
Kerkelijke stukken sinds 1816 weg.
- Het kerkelijk archief, was daar veel waardevols bij?
- Alle stukken vanaf 1816. Ik. was juist bezig met alles te ordenen. 't Is niet meer noodig. En je zult zooiets altijd zien: u weet, van de kerkelijke registers worden dubbelen bijgehouden, juist met het oog op brand. Een exemplaar was als regel in de kosterij, en in de pastorie. Maar nu had ik juist de boeken thuis voor de jaarlijksche controle. Zoodat de dubbelen ook weg zijn, behalve het doopregister, dat na de laatsle doopsbediening door een van de doopvaders meteen naar de kosterij gebracht werd.
Hoe ontstond de brand?
- Hebt u eenig vermoeden omtrend de oorzaak?
- Nee alleen, het kan geen kortsluiting zijn geweest, want de lampen branden. Het huis was oud en ’t moet haast wel een schoorsteenbrand zijn geweest, al begrijpen we het eingenlijk niet. Want er was pas toen mijn vrouw om halftien van de neisjesvereeniging kwam, een vuurtje aangelegd: een paar turven om de kilte te laten verdwijnen. Ruim half twaalf gingen we naar bed en toen was er zoo goed als geen vuur meer in de kachel. En toch zal ’t van de schoorsteen gekomen moeten zijn. Enfin, het is gebeurd en veel napraten helpt ook al niet.
We begrijpen de wenk en lieten verdere vragen achterwege.
Onze correspondent betreurt hierboven het verlies van "een stuk historie" en we begrijpen dat. Maar al wat oud is, moet nu eenmaal verdwijnen, wat dat betreft behoeft Schoonebeek over de brand niet te rouwen, want de pastorie had de jaren wel.
Opvallend is, dat ook nu de spuit weer niet wou; het schijnen toch eigenwijze creaturen te zijn, die motorspuiten hier in de buurt!