Vlieghuis Meestershuus
Coevorden Huis aan Huis 23 april 2008
t Meesterhuus Vlieghuis
Door Huib D. Minderhoud
'Openbare lagere winterbijschool voor beide sexen, zoo vermogend, onvermogend als arm, zonder meesterswoning. Hoogte 3 ellen (2,07 m), lengte 5,38 ellen (3,71 m) en breedte 4,50 ellen (3,11 m). Als meubilair aanwezig 1 heele platte tafel en drie banken'. Aldus enkele officieel vermelde gegevens van de school te Vlieghuis in 1839. Een klein gebouwtje, dat met de lange zitbanken voor meerdere kinderen goed gevuld moet zijn geweest.
De zestien leerlingen -zes jongens en tien meisjes, die de school in 1832 telde- zaten knus naast elkaar. De school was een winterbijschool, dus er werd alleen 's winters les gegeven en alleen voor kinderen, van wie ouders dat onderwijs ook wilden. Er was immers nog geen leerplicht. De onderwijzer was een boer uit een van de buurtschappen, die zo gedurende de winter wat kon bijverdienen. Hij ontving bijdragen van de ouders en omdat die niet bepaald hoog waren, mocht hij gaan 'rondeten': beurtelings bij de boeren bij het middagmaal aanschuiven.
Als gevolg van de invoering van de lagere onderwijswet in 1857 werden alle winterbijscholen omgezet in lagere scholen, waarin het hele jaar les gegeven moest worden. De 'winterbijschoolhouders' werden door de schoolopziener op hun kennis onderzocht en Wijnandus Meppelink van Vlieghuis slaagde en mocht zich voortaan hulponderwijzer noemen. Hij kreeg nu van het gemeentebestuur f 65,- per jaar én een toelage van f 60,- om niet meer te hoeven gaan rondeten. In 1875 werd aan de school een onderwijzer benoemd, die nog lang van zich zou doen spreken. Dat was meester Piederiet, vrijgezel en in de kost in Weijerswold.
Crisisjaren
Tot zijn vreugde kreeg hij in 1878 de beschikking over een nieuw schoolgebouw, gebouwd door de Coevorder timmerman Gerhardus Meppelink. Maar liefst 35 jaar bleef hij aan de school verbonden. Hij droeg altijd klompen, ook in de klas en werd aan het eind van zijn loopbaan wat gebrekkig, zodat hij zich met een stok voortbewoog. Ondanks dat bleef hij een strenge meester, die niet met zich liet spotten. Om de afstand van en naar de school te overbruggen, liet hij zich dagelijks door een paar jongens in een karretje vervoeren. Als deze trouwe helpers zich te snel naar zijn zin voortbewogen, sloeg hij er met zijn stok ongenadig op los. Maar hij liet zich ook wel eens beetnemen. Als het 's zomers warm weer was, 'bliezen' de jongens de thermometer met hun adem wel eens zo ver op, dat meester warmtevrij gaf. Toen meester Piederiet in 1910 met pensioen ging, werden er een nieuwe twee klassige school en een hoofdenwoning voor opvolger H.J. Otten gebouwd. Een voor die tijd typisch meestershuis met hoge ramen in de voorgevel en een schuin aflopend dak. School en woning waren ontworpen door de Coevorder architect H. Bennink en kostten respectievelijk f 8192,74 en f 5.258,-. Van 1924 tot 1934 woonde meester Christiaans met zijn gezin in het schoolhuis. In laatst genoemd jaar werd de school als gevolg van een bezuinigingsmaatregel van de regering opgeheven en verhuisde meester Christiaans naar Steenwijksmoer. Het waren de crisisjaren en minister Marchant van Onderwijs liet een aantal kleine openbare scholen sluiten. Omdat de bijzondere scholen door hun zelfstandige bestuursstatus niets van deze maatregel hadden te duchten, werd dit besluit als een groot onrecht ervaren. Mede als gevolg van een actie van de ouders werd de school in Vlieghuis in 1938 weer in gebruik genomen.
Eenmansschool
Meester R. Smits werd de nieuwe hoofdonderwijzer, die samen met juffrouw F.J.J. Wessels uit Coevorden de Vlieghuizer jeugd onder zijn hoede nam. Als het 's winters erg koud of glad was, kwam juffrouw Wessels lopend naar school, aan het eind vergezeld door een hele stoet kinderen. Na haar werd juffrouw J.W. Jonink in vaste dienst aan de school verbonden. Toen meester Smits in 1959 afscheid nam, was er niet direct een opvolger, maar
in 1960 werd het meestershuis toch weer bewoond door een jong echtpaar. Meester A.J. Folkerts deed zijn uiterste best om het leerlingenaantal op peil te houden, maar kon helaas niet voorkomen dat de school eenmansschool werd. Toen hij in 1965 naar Zevenaar vertrok, nam meester A.H. van Rossum van de in dat jaar opgeheven school in Steenwijksmoer zijn functie over. Tot 1967, want toen werd de school in Vlieghuis definitief gesloten. Toen de school en het huis in 1973 via een publieke veiling verkocht werden, was Henk Benjamins na een langdurig herhaald duim opsteken tenslotte toch de gelukkige eigenaar. Hij was groente en fruithandelaar, ging met zijn gezin in het meestershuis wonen en verbouwde in 1978 de school ingrijpend tot opslagplaats. Eén lokaal werd koelcel met er onder een kelder, het andere werd magazijn en de gang en het turfhok veranderden in een overdekte laad- en losplaats. Henk had hier jarenlang een goedlopend bedrijf, dat hij in 1989 beëindigde. Nu woont hij met zijn vrouw Ankie nog steeds in het meestershuis, waarin zij zich vanaf de eerste dag als een vis in het water gevoeld hebben.
En de school? Die is inmiddels eigendom van het echtpaar Jan Nijhof en Alie de Bruin, die bezig zijn het gebouw te veranderen in een woonhuis. Nu bijna een jaar geleden, op Henks verjaardag, werd op de voorgevel van de oude onderwijzerswoning met metalen letters de naam "t Meestershuus' aangebracht.
Sta eens stil bij deze twee monumenten uit 1910.