Rapport inval bij Eisen
Afschrift
Landmacht Nederland Emmen, 19 Januari 1945
Gewest III Hoofdstraat 30
3e Bataljon
12e Compagnie
Ik, ondergeteekende, Joh.H.Smit, oud 32 jaar, adres Emmen, Weerdingerstraat 85, L.W. 6103 lid van de landwacht Nederland rapporteer U het volgende:
Op zondag den 7en Januari 1945 werd op voorstel van den Burgemeester van Schoonebeek een inval gedaan ten huize van den landbouwer Eisen door den Compagiescommandant, 3 kaderleden uit Emmen en een patrouille landwacht uit Coevorden. Hier werden aangetroffen de ondergedoken commies der sectie cdt. der O.D., benevens de landbouwerszoon Eisen, welke lid bleek te zijn van de K.P. In deze woning werd naderhand aangetroffen en gearresteerd de ondergedoken hoofdonderwijzer Veldwachter uit Schoonebeek, die verklaarde P.C. der O.D. te zijn. Hij vertelde in contact te staan met Bosman te Nw.Amsterdam en met Ir.Mantel te Coevorden, directeur der R.H.B.S en Kweekschool te Coevorden. Deze was districtscommandant der O.D.
Ir.Mantel werd op Maandagavond 8 - 1 - ’45 te zijnen huize gearresteerd; hij bekende D.C. der O.D. te zijn. De afwikkeling van het onderzoek voor Coevorden werd in handen gesteld van den Sectiecommandant Weimar te Coevorden, die aldaar het onderzoek doorzette. Op bevel van den Compagiescommandant werd te Nw-Amsterdam gearresteerd: Bosman, controleur der R.v.A. Bij Bosman werden enkele dagen van tevoren enkele onderduikers uit het huis gehaald door de Landwacht en wel: C.v.Wieren uit Nw-Amsterdam en Roelink uit Assen. Bosman verklaarde sectiecdt. der O.D. te zijn. Zijn plaatselijke chef was W. Emmens te Nw-Adam, beschuitenbakker, die gearresteerd werd. Hij bekende P.C. te zijn, verder werden ter zijnen huize gearresteerd zijn broer, de ondergedoken Belastingambtenaar G. Emmens uit Anna - Paulowna.
W. Emmens verklaarde in betrekking te staan met wachtmeester der Marechaussee OORLOG te Veenoord en met wachtmeester der Marechaussee Bogaard, beiden groepscommandant der O.D. te Nieuw-Amsterdam. Beiden werden gearresteerd.
Bosman verklaarde dat in Emmen als Districtscommandant fungeerde een zekere Lange. Bij nadere ondervraging bleek deze te zijn ambtenaar der Prijsbeheersching, Rottgers te Emmen, die inmiddels reeds was ondergedoken. Verder werd in verband met zijn mededeelingen gearresteerd van Bruggen Jr. te Emmen, die als koerier fungeerde. Daarna werd gearresteerd de vrouw van Rottgers, die bekende op de hoogte te zijn met de organisatie en plannen der O.D., en bekende te weten, wie wapens en munitie had vervoerd. Hierop werden gearresteerd: Vrieling te Emmen, de Grint, die de wapens had vervoerd van Hoogeveen naar Zuid-Barge; verder de gebroeders Harderste Zuid-Barge, landbouwers, vervoerders en opslaghouders der wapens en munitie en springstoffen.
Mevrouw Rottgers vertelde dat de wapens en munitie ook een poos waren opgeborgen geweest bij de Hervormde Kapel te Emmen. De koster der Kapel de Lange, Sleutelstraat Emmen, zou daarvoor toestemming hebben gegeven. Hij werd daarop gearresteerd. Volgens verklaring van Mevr. Rottgers stond haar man ook in verbinding met den gemeenteambtenaar Zwinderman te Sleen; deze werd gearresteerd en legde een volledige verklaring af. Hij was P.C. in Sleen.
Zwinderman beweerde, dat de wachtmeester der marechaussee Koopmans te Sleen door hem volledig was ingelicht over de plannen der O.D. Deze werd daarop gearresteerd. Verder vertelde Mevr. Rottgers dat haar man in Borger in verbinding stond met Geertsema dierenarts en Egbers (smid) beiden te Borger. Dezen werden gearresteerd. Ten huize van Geertsema was ook aanwezig de assistent-dierenarts Holzmuller, vermoedelijk onderduiker; deze werd ook medegenomen.
In Exlo had Rottgers contact met den gemeente-architect Schoenmaker. Toen deze gearresteerd zou worden bleek dit reeds gedaan te zijn door de Grenzschutze te Borger. Redenen hiervoor zijn mij niet bekend. Ik heb den Sturmscharrfuhrer Weber der S.D. te Assen over dezen persoon ingelicht.
Ten gevolge van de bekentenissen van Mevr. Rottgers. Frieling en de gebroeders Harders werden in de landerijen van gebr. Harders gevonden een partij wapens munitie en springstoffen, enz.
In Coevorden werden de sectiecdt. en zijn landwachters gearresteerd de navolgende medewerkers van Ir.Mantel (D.C.) te Coevorden:
Lambers, leeraar R.H.B.S. te Coevorden (Ausbilder),
Koning, boekhouder te Coevorden (wnd. D.C), tevens organisator wapenvoorraad
van der Veen met 3 zoons te Coevorden (koeriers en spionnage),
gebroeders Hartenbrink bij Coevorden (Nieuwe Krim en Vossebelt), sectiecommandanten en opslaghouders wapenvoorraad,
H.Zwiers te Coevorden (berichtendienst), in beide plaatsen werden wapens, munitie enz. gevonden
Bij de boerderij van Teimsena (of Teinsema), landbouwer te Klooster bij Coevorden worden op aanwijzing van Koning een partij wapens, munitie en springstoffen gevonden.
Volgens Frieling te Emmen had hij de wapens ontvangen bij Otto Zomer, landbouwer te Hollandsche Veld.
Ik wilde hier een inval doen, maar de Sturmscharfuhrer Weber der S.D. zou dit zelf afwerken. Rottgers kwam in Hoogeveen bij bakker Eikelenboom. Dan werd de terrorist Kastein gewaarschuwd en hadden beiden bij bakker Eikelenboom hun bespreking. Deze melding heb ik doorgegeven aan Sturmscharfuhrer Weber der S.D. te Assen, die dit geval zou afwerken.
Bij zijn onderzoeking bleek den sectiecdt. Weimar te Coevorden eveneens dat de wapens afkomstig waren uit Hollandscheveld. Tesamen met den Obersturmfuhrer Hoogendam der Waffen-SS te Hollandscheveld, met wien hij samenwerkte in de wapenvondat te Klooster, arresteerde hij daarop in Hollandscheveld OTTO ZOOMER, tesamen met diens broer Frederik Zoomer en het dienstmeisje van den ondergedoken Rieks Zoomer.
Sectiecdt. Weimar en Hoogendam waren ook op het spoor gekomen van bakker Eikelenboom en Kastelein. Toen zij een inval wilden doen, bleek daar reeds aanwezig te zijn Sturmfuhrer Weber met zijn mannen, die op grond van mijn inlichtingen daar gekomen waren.
Overgegeven aan de Sicherheitspolitzei de navolgende gevangenen: leden en medewerkers der O.D.:
1e : Veldwachter P.C. te Oud-Schoonebeek,
2e : Grooters, sectiecdt. der O.D. Oud-Schoonebeek,
3e : Eisen lid der K.P. te Oud-Schoonebeek,
4e : Bosman, sectiecdt. te Nieuw-Amsterdam,
5e : Ir.Mantel Districts-cdt. te Coevorden,
6e : W.Emmens P.C. te Nieuw-Amsterdam,
7e : Oorlog lid der O.D. te Nieuw-Amsterdam,
8e : Bogaard lid der O.D. te Nieuw-Amsterdam,
9e : van Bruggen, Jr. koerier O.D. te Emmen, Boslaan,
10e : Mevr. Rottgers Emmen (niet aangesloten)
11e : Frieling te Emmen, vervoerder van wapens en munitie
12e : W.Hadders Zuidbarge ) opslaghouders der
13e : H Hadders Zuidbarge ) wapens en munitie,
14e : de Lange, koster der Kapel te Emmen,
15e : Zwinderman, P.C. te Sleen,
16e : Koopmans te Sleen,
17e : Geertsema lid der O.D. te Borger,
18e : Egbers lid der O.D. te Borger ? Zeer waarschijnlijk doet ook zijn broer mee, deze werkt
bij de 0.T.,
19e : Lambers te Coevorden, lid der O.D. springstoffenspecialist, leeraar R.H.B.S.
20e : van der Veen te Coevorden,
21e : “ “ “ “ “
22e : “ “ “ “ “
23e : “ “ “ “ “
24e : H. Zwiers te Coevorden lid der O.D.,
25e : Koning, waarnemend districtscdt. en organisator wapenvoorraad,
26e : Hartenbrink, lid der O.D., ) sectiecdt. en opslaghouders
27e : Hartenbrink, “ “ “ ) en wapenvoorraad,
28e : Otto Zomer te Hollandscheveld, opslaghouder wapenvoorraad voor Zuid-Drenthe,
29e: Frederik Zomer te Hollandscheveld,
30e: dienstmeisje van Rieks Zomer te Holl.Veld.
Gearresteerd zijn de volgende onderduikers:
31e : van Wieren te Nieuw-Amsterdam,
32e : Roelink te Assen,
33e : G.Emmens te Anna-Paulowna,
34e : Holzmuller te Borger,
Allen overgegeven aan de S.D. te Assen.
Snel en vlug wisten zich aan de arrestaties te onttrekken:
Boeien, kommies te Nw.A’dam,
Huisman, leeraar tuinbouwschool te Nw.A’dam sectiecdt.,
van Ekelenburg, godsdienstonderwijzer Nw.A’dam,
Lugtenberg te Nw.A’dam, (tjerk Riks) (naam niet duidelijk leesbaar) lid der K.P. afkomstig uit
Vlagtwedde (bekend terrorist),
Jan Hadders, Zuid-Barge opslaghouder wapens,
Klein, winkelier te Emmen, de Grint, plaatsvervangend districtscdt.,
Rottgers, Weerd.straat te Emmen, districtscommandant O.D.,
Enter (naam onduidelijk) reiziger, Zuiderstraat te Emmen,
Prins, landbouwer te Exoermond, P.C. der O.D., deze was reeds eerder ondergedoken,
Hofkamp, Distributieleider te Oud-Schoonebeek, vermoedelijk verblijf houdend te Groningen,
Hasselink, waarnemend Gemeentesecretaris te Schoonebeek, sectiecdt. O.D.,
Loman, landbouwer te Schoonoord, sectiecdt. O.D. deze was reeds eerder ondergedoken,
Gebroeders Dening te Diphoorn (gem. Sleen) landbouwers, sectiecommandanten.
Een dezer Dening’s werkt bij de S.D. te Assen.
Pauw te Zweelo, P.C. der O.D. landbouwer,
Teimsema te Klooster bij Coevorden, landbouwer, opslaghouder van wapens en munitie en springstoffen.
de Hoofdonderwijzer van Erm (gem.Sleen)
hier werden radiotoestellen in beslag genomen. Deze toestellen zijn aan de S.D. overgegeven.
Aan de Stormscharfuhrer Weber had ik bericht gegeven, dat de Opperwachtmeester der Politie van der Sluis in Schoonoord, regelmatig contact had met de ondergedoken O.D.man Loman in Schoonoord. Op bevel der S.D. is deze door Opperschaarleider Lammerts van Assen gearresteerd.
Hiervan is door mij dit rapport naar waarheid opgemaakt.
E m m e n, 28 Januari 1945
De Compagniescommandant,
w.g. Joh.H.Smit,
L.w. Hoofdschaarleider.