Bruiloft in Drenthe
EEN BRUILOFTVIERING TE D.
(De wijze op welke bruiloften en andere feesten gevierd worden, is in de provincie niet overal gelijk. Het zal de redactie niet ongevallig zijn, dat ook uit andere oorden der provincie zoowel bruiloftsviering-, als andere feesten worden medegedeeld.)
Voor den onverschilligen en oppervlakkigen beschouwer, mogen vele volksvermaken en overblijfselen van aloude instellingen, geene kenmerken van fijne beschaafdheid dragen, en daarom door hem met afkeurig worden beschouwd; wij slaan dezelve als overblijfselen der gewoonten van onze voorvaderen met belangstelling gade, en vinden dezelve waardig der vergetelheid ontrukt te worden.
Hebben wij in den eersten jaargang van den Drentschen Volksamanak, het verhaal van eene bruidopeisching als eene voorvaderlijke instelling voor gedragen, een bezoen bij een mijner vrienden te S. bragt mij in de gelegenheid om eene bruiloftviering, zoo als die in Drenthe plaats heeft, bijtewonen en dezelve in alle hare bijzonderheden gade te slaan.
Ik bevond mij bij mijnen vriend, toen op eenen morgen, een jong mensch met zeer veel zwier het huis binnen trad, en door zijnen versierden hoed en stok iets buitengewoons aanduidde. Al de huisgenoten verzamelden zich om hem heen, en hij, van het gewigt zijner zending doordrongen en door geestrijk vocht opgewekt, sprak de aanwezenden aldus aan:
Goon dag in hoes, ik vroage met mien mond,
Of ij zijt gezond.
Ik spreke neet heel hard en ral,
Ik bin nog reed'lik wal.
Geef mij een weinig rust
De zaoken sint oe tog bewust
As ij dit hat vernomen en verstoan,
Woarum dat ik hier bin gekomen en ingegoan,
Ik bin hier niet gekomen om te soezen,
Of te boezen,
Ook neet om te pronken of te proalen,
Ook om geen appels of peren te hoalen,
Ook om geen dove neuten te kroaken
Moar om een vrundelieke aansproak te moaken,
Wilt ij weten wat ik heer wil doon,
'k Zal 't jou zeggen met een good fatsoon,
Hier stuurt me de brudegom N.N.
Zie hebben mij gezonden oet,
Of 't oe bleeft te komen tegen aanstoande zundag,
Hoesvaders, hoesmoeders en zusters en brooders
Nichten en neven, knegten en meiden,
De zik tot de brulefte bereiden,
Doar zal dan wezen te verteren,
Teen tunne beer, twintig vette ossen dartig vette weren
Veertig vette kalvers als mede schinken,
Doar zult ij vrienden wat ons lustig noa drinken
Doar lop een hart in het veld,
Doar hebben we nou gejoagd met geweld;
Wi konden het beest neet vangen,
't Welk neet was noa ons verlangen,
Snippen, patrisen en konien,
De zullen an 't spit gebroaden zien,
Doar bij suker, rosienen en banket
Doar een eeder zien gereef van et.
Doar zullen dan stoolen en banken worden bereid,
Kussens met veer hoeken doar op geleid,
Snippen met de lange bekken,
De kunnen over de toafel rekken,
Kunnen ze doar neet over rekken,
Dan willen we z' er over trekken;
Dit is veur de tweede omslag,
Veur de genen de geen beer of brandewien mag,
De klemt boven in de boom,
En drink water oet de stroom,
't Is wal mien vrunden, wil ij eens om mij denken,
Of ij m'een seupien bleeft in te schenekn
En vroag dus met een good fatsoon,
Of ij het met een piep tubak wilt doon.
Het is nog neet lank verleden
Dat ik oe so vrund'lik heb gebeden
Of 't oe bleeft te komen zeer,
Tegen aanstoande zundag, dan is onze heer
Brudegom en broed van oe begeren,
Of ij de heele nacht bij hen wilt verkeren,
Met alle vreugd en pIeseer,
Om dan te moaken eens een zwier,
En as de keuken en de kelder 't vermag,
Dan zal 't duren tot de darde en veerde dag,
Moar as de het dan neet vermag,
Dan willen we moaken een eerder oetslag,
En kom v'ral met groote vreugd,
Op dat we alle zint verheugd,
En breng dan meet veule goode vrunden,
De zik met ons te zaam verbinden,
En as ij neet komt, zult ij hebben verbeurd,
Teen tunne beer en twee anker brandewien,
Dat zal jou tot straife zien.
Nou zeg ik tot besloet,
Heer mede schei ik oet.
Hier op werd hem een glas brandewijn aangeboden, en op eenen voor hem bestemden stoel plaats nemende, maakte hij van de koffij en stoet gebruik, welke hem voorgezet werd. Na het gebruik derzelve, werd hem weder brandewijn toegediend, en, toen hij zich gereed maakte om te vertrekken, wierp de heer des huizes een vijf-en-twintig-cents-stukje in een gevuld glas brandewijn, hetwelk de bruiloftnoodiger ledigen moest, wilde hij zich in het bezit van deze fooi stellen. Hij vertrok hierop, met niet minder zwier als hij gekomen was, en ik gaf mijnen vriend mijne verwondering over deze wijze van bruiloftnoodigen te kennen en opperde de zwarigheid, dat de broedneuger zijne taak niet zoude kunnen volbrengen, wanneer hij aan ieder huis op gelijke wijze onthaald werd.
(Deze bruiloftsgedichten zijn in Drenthe verschillend, Wij meenen onzen lezers geen ondienst te doen, door hier twee bij ons ingekomen bruiloftnoodigingsgedichten te laten volgen, Het een is van den volgenden inhoud.
Komp, vrunden, al te zoam en luustert noa de zoaken,
Waarom dat ik heer kom en oe bekend zal maoken.
Het zien geen wonderheen wat ik oe zal vertellen,
En ook geen beuzeling of wonder malle grillen.
Ik kome neet veur mi zeulfs; maor ik bin afgezonden,
Van een jonk edel pear reeds hand an hand verbonden,
Het is N.N. mien vrund en ziene teerbeminde,
'k Meen N.N. waar veur ik mij thans laat vinden,
Dit jonk en edel paar laat oe deur mij verzeuken,
Op hunne bruilofsdag en dat oet alle hooken,
Van oost en west en zuud en noord ook neet vergeten,
Op d'achtentwintigsten dag d'Aprilles moand geheten,
Dan zal bij N.N. het bruloftfeest beginnen,
Woar ik verwacht dat ij de dan zult loaten vinden,
Om met de bruloftschoar en met de bruloftgasten
Noar eis en noar fatsoon dan vrund'lik too te tasten,
't Geen doar word opgedist of oe wordt ingeschonken.
Moar denk het past geen mensch te zien overmoaten donken,
Mij dunk ik neur an oe: is nou de zoak ten ende?
Neen 't was de meuijte neet weerd om oe doar heen te wenden.
Neen, dit is 't nog neet al: ij moot dan voorwaarts streven
En met de jongman dan, oe naar N.N. begeven.
Doar wordt het feest voltooid en ij welkom geheten,
Ter eer van 't jonge paar dan vrolik neer gezeten,
Doar in een vrundenkring, dan drinken neet vergeten,
Part kommer nog verdreet en drinken neet vergeten
Komp vrunden al te zoam, ij heb mi wal verstoan?
Schenk nou een glaasien in: mien boodschap is gedoan.
Het tweede, dan vroegeren tijd, aan de oostelijke grenzen van Drente in gebruik, luidt als volgt:
Goon dag in hoes.
Zet mij een stool met een kussen ter hand,
Of ik sloa jou al de scheuttels van de wand.
Heer zend mij de brudegom en broed,
De zenden mij heer oet,
Om oe bekend te loaten moaken,
Dat aanstaande zundag zullen worden voltrokken,
Alle huwelijke zoaken,
Om oe te loaten weten,
Dat ij op hun bruloft zult komen,
Hoesgezeten,
Nums in vergeten,
En doar zal komen op de dis
Oet de zee de beste vis.
Teen tunne beer,
Drinken w'op ons pIeseer,
Arften en boonen,
De willen we neet verschoonen,
Hoavergeurt en ries,
Is ook goede spies.
Koffie en thee,
De drinken w'ook mee.
Jannever, beer en brandewien
De moot er ook gedronken zien.
Vieventwintig vette schinken,
Doar moet men verscheiden vlessen wien noa drinken,
Vievenentwintig vette ossen de loopen in het land,
Tot ons pleizand.
De hazen in het veld,
De loppen d’er ongeteld,
De aksters is van veren bont
Hij maakt zien hoes geheel in 't rond.
As men eens regt goat bemerken
Hij vleegt d'er ook beziden in,
Geliek men go at in hoezen en in kerken.
De steurk is wat lank van beenen,
En een scharpe bek met eenen,
Hij hef ook een goo natuur.
Hij betaalt alle jaar de huur:
Het een jaar min en 't ander meer.
Het is als tot zien begeer.
De koekkoek is van sturt wat lank,
Hij hold altied zien olde zank:
Moar de tiet is nou verstreken.
Hij reupt neet langer als twalf weken.
Korhooner en petrizen
Kunnen we de neet kriegen,
Dan moeten we ze noa wiezen.
Snippen met lange bekken;
Kunt ze neet over de toafel rekken,
Dan wil we z’er over trekken.
Heb ik mien boodschap niet wal of kwoalik gedaan,
Doarum moot men de brudegom en broed neet versmoan.
En wanneer slechts een persoon uit een huis verzocht wordt, dan laat de bruiloftnoodiger nog volgen:
Ik heb oe neugt in ’t algemeen
Maar ik meen N.N. allen.