Boeren Kommiezen Drank
Van boeren kommiezen en drank.
Over de Moatdiek loopt twie'j menschen, een keerl en een vrommes.
De Moatdiek is de weg tusschen de Oale Diek die achter de boerdei'ien van het Padhoes lop en de Stroom. Het is een kale diek hoog tusschen de gruunlane met hier en doar een bossien. Het wei’jt; de rokken van het vrommes fladdert in de wind.
Zo no en dan stiet er ien stil um het zand oet de klompen te schudden het hef de leste tied hoast niet regent en het zand is mul. Op zo'n moment stiet de ander onrustig um zik hen te kieken, het is of ze argens bang veur bint, of ze zik beloert vuult op die kale diek. Dat leste oebeurt.
Under de ieken, achter de schuur van Sassen Hinderk, stoat een paar keerls. De iene kauwend op tabak, geregeld een stroaI tabaksnat op de grond spi’jend. De ander kik stief veur zik oet. Zi'j hebt een bried oetzicht. As ze um wat bussies hen kiekt, kónt ze Poepenland inkieken.
Mar niet allên die twie"j op de Moatdiek wódt in de gaten heulen, ok de beide maanluu in uniform, die met veerkiekers veur het hoes van Goorn Hans stoat, wódt in de gaten heulen, een vieftig meter van heur of.
Die twie doar die bint niet zo rustig; dan stoat ze mekaar an en wiest drok richting Moat. as Goorn Hans er zölf bi"j komp stoan. Op iens loopt ze op een draffien noar de baansdeur waar ze op de fiets springt en richting Vlieghoes goat. Goorn Hans kikt ze noa, hi'j hef bliekbaar de twie"j under de ieken wal zien. Het bint een paar van de Denakker, zi'j hebt ankommen wek een brulfte, en vreugen eergistern waar ze d'r het beste deur kunnen.
Mar't is joa nog vols te lecht. 'k Heb nog wal zegt tegen tien uur, niet in twiedonkern. Mar zi"j mot het zólf mar wieten; die kommieze bint ok niet gek! Schuddekoppend giet hi"j de zieddeur in.
Under de ieken zekt ze nog altied niks, mar tuurt richting Stroom.
Dan zeg de langste; Hoevol hes dó d"r? Stiet de kist ok al op wage?
Zi"j wiet toch da"w vanoavend kommen kunt? De ander knis ies; zi'j wiet het.
Het kan vanoavend wal wi"j zólt gien last hebben. Een dikke vlót tabaksnat mót op de grond vallen, maar blif veur de helft op de boezeroen hangen. Mar ti"s nog te lecht. Over een uur.
Ik doe mien peerd d"r wal veur. Loat jó Hinnerk ok met goan.
Zunder ienige drokte go at beiden hen hoes, ien het vonder in de watersloot over, de ander noar de dubbele boerderi"j. De Moatdiek is leug.
Over het Stienderstuk loopt de keert en het vrommes, kót bi"j de Stroom.
Eem veurbi"j de twie póppelen beume was heur zegt, doar was het niet zo diep en ku"j der makkeluk deur. Dan rechtoet wieder de Wûsten in en het twiede hoes an de rechter hand met de rooie pannen.
Bisschops Mans zul heur wal helpen. Veural bi'j de Stroom mussen ze goet oetkieken , want de kommieze waarn weer oarig in de weer. Doarum hadden ze zuk op de diek al niet hielemoal rustig vuult. De waarschuwung van Goorn Hans was wal juust. Hi'j kun het wieten. Geregeld zaat"t de kommieze bi'j heur achter de koffie as ze dienst hadden achter Pad hoes en Vlieghoes
Er waren nó vveer een paar ni"jen bi"j kommen jonge keerls, ien oet Friesland en iene oet het Gelderse, allebei jongs, die mienden dat er op heur komst wacht was.
Kiek wis de man, doar stoat de póppelen, doar hen. En nog wat gauwer dan ze alluupn gung het op de beume of, die doar ies een keer deur een boer pot wassen um klompholt te kriegen Op de kant is een speur van platgetrapt.
Het vrommes stiet het bliekbaar toch niet te best an. Hi"j blif an de kant, hoog op het dreuge stoan en schrieuwt wat tegen de keerl die al an het water stiet. Die is er niet arg over te sprekken dat zien vrouw de zaak zal bedarven; met een bult geschrieuw en armgezwaai krig hi"j de vrouw toch noar daal.
De keerl hef de klompen al oet en de boombokse giet er ok of. De piepen van de underboks trekt hi"j hoog op.
Veurzichtig, het goed under de arm, een bettien wantrouwend nog dat water stapt hi”j de Stoom in. Vuuttien veur vuuttien schoffeld hi”j deur het water noar de andere kant. Nó volgt het vrommes; klompen en hozen oet, de rokken hoog um de knep. Op de Duutse kant trekt ze het goed gauw weer an. Achterumkiekend over de Padhoezer Moat loopt ze in een sukkeldraffien in de richting van de Wústen huuze.
As die twie"j better kekken hadden dan hadden ze wal wat kunnen zien. De beide kommieze hebt de fietsen in een sloot bi"j het Kreienbos legt en half doekend half krupend over de grond goat ze langs het wagenspeur noar de Stroom. ‘t Is te zien dat ze nog niet zo lang kommies bint De brommelbussche met heur krabbels wiet ze nog niet altied eem goed te ontwieken. Geregeld vluukt er ien zachies as e met de haane in de stiekels komp
Zi bint ok vôls te drok: het zal nog wal eem doeren veur dat die twie"j van de Denakker weerum komt. Mar zie bint er arg ni"j toe en maakt een plan hoe zi"j die luu kunt pakken. Veur het eerst een paar op hieterdoad betrappen en dat zunder de oole collega's er bi'j bint! Zie bloast mekaar een bettien op. Er wôdt hier joa smokkelt en gien klein bettien, had die Goorn Hans heur net nog niet zo'n geval verteld. D'r mus ies een keer wat an gebeuren!
Die oole kommieze waren zo zachies an vól te laks! Vlak bi'j de Stroom, in een dreuge sloot go at ze liggen. Met de veerkiekers probeert ze Poepenland in te kieken.
Op de Moatdiek is weer reurigheid. Er veurt een wage met een snibbig peertien in draf er veur. Op de kist zit de lange keerl van under de ieken, het peerd of en toe een tik met de Iiene gevend. Achter op de wage zit twie'j anderen, waarvan de iene nog altied kauwt en spi'jt met een wiede boog in't maalzand. Het lik er op of hó'j toch probeert het niet weer op zien goed te kriegen. In de kist op de wage zit een stuk of tien biggen, die gien tied hebt um te gieren, zo stót de wage deur de gate in de diek,
Het stro in de kist wei'jt mangs dwarrelend umhoog. Zós al wat Mans?
Nee nog niks te zien. Nog altied met het peerd in de draf slat de wage an de Stroom links of richting Schonbek.
An de ander kant van de Stroom maakt zich ok een wage los oet de schemer.
Doar hi'j ze Luuks! Joa ik zie ze. Mar goed dat ze er bint, want het is mi'j nog lecht genog, zeg de kauwende en spi'jende Luuks, die schieve op de wage zit en zich verslók in de proem.
Hiel gauw giet het, de klompen en de hozen oet. Oamd gie kemieze dit moal? vrag de Poepe bried grijnzend. Zie bint er wal mar gelukkig niet hier. Wievęl he'j bi'j jouw? Twie'j stoat in de Stroom en geeft de biggen an mekaar deur. Do hes toch ok wat drank bi'j di'j? Joa vanzolf, he'j toch of sprokken. Veer flessen janever en veer flessen conjac goat in de richting Nederland. Er wôdt ofrekkend. Alles met mekaar doert het mar een paar minuten.
Beide wagens veurt weer op hoes an. Mans ment het peerd nó een stuk rustiger. Met zien drie'jen zit ze, tamelijk krap, veur op de kist.
De drank lig goed wegstopt under het stro. t'ls bi'j duuster of.
De keerl en de vrouw hebt bliekbaar kregen wat ze hebben wollen. Steurig, um in halfdonkern in een gat te stappen, loopt ze weer omhoog. Het vrommes lôp schommelend met de haane op de boek. De keerl hef een karbies met flessen bi'j zik . Kan'k het er niet under vôt halen, das dôw het dregs. Nee loat zitten, dôw wes wat di'j zegt is. Helpend gef de man de vrouw een arm en haastig, maar kalm an, giet het wieder de Moatdiek of. Dan opiens; Halt! staan blijven! klinkt het een entien van heur of. Bliksemsnel en zunder al te vôl lawaai gooit de keert de karbies in de sloot. En as volleerde tenielspôllers die doet of ze niks heurt hebt, loopt ze wieder op de kommieze an.
De man steunt met de beide haane de vrouw. Eem wieder veur heur bint de kommieze oet de sloot krôppen en komt op heur an. Zoo nog zoo laat op pad? Hebben jullie……. Joa wi'j zint an't kuieren. Het is wat oet de hand loopen. Maar wi'j mŏt no op visite op t'Padhoes. En i'j ok weer an t'wark? Och, zoo in de zommer koj nog wal kommies ween. De kommieze loert de keerl, an tast met veer ogen man en vrouw of. Nikd bezunders?
Dan, al wat onzeker, wat vriedelijker, half lachend; Jullie zijn dat toch niet die daar door de Stroom gekomen zijn?......... het drommels goed wetend.
Want dan zijn jullie in overtreding. En er hiel snel achteran, um heur autoriteit niet te verliezen: Jullie smokkelen toch niet? Half serieus klinkt het, en doarum klinkt het niet goed. De tegenspŏllers hebt dat deur; Wat mien i'j wal. Wi'j smokkelen; kom vrouw, loa'w wieder goan en oes de oavend niet loaten bedarven.
Zunder goojen oavend te zeggen loopt ze wieder.
Een bettien beteuterd blieft de kommieze stoan. Die lui hadden niks bi'j heur; en dan een vrouw die in verachting is en zoo te zien ok gien klein bettien. Wat dot zo'n vrouw met zo'n dikke boek hier op de late oavend middel tusschen de weiden? Er klopt wat niet!
'n Oavend klinkt het hiel vrindeluk. De boerenwage hoolt eem stil.
Drie dreuge gezichten kiekt de kommieze an. Er lop nogal wat volk hier langs de diek he, zu'j toch niet verwachten op de late oavend?
Ja der loopt zelfs een vrouw die in verwachting is. Ook van het Padhuis?
Het speurdersbloed van ien van de kommieze begunt al weer wat te warken. Eem kiekt ze op de wage mekaar an, dan kniest ze.
Jullie zijn anders ook nog laat bij de weg, zegt de andere kommies.
Joa wat meu'j, ien van de koene wil kalven . t'Kalf ha'w dan zoo met nömmen hen hoes in de kist, de koe is al eem over tied, moar het hoalt nog wal eem an. t'kan nog wal morgenvroe wŏdden, en wi'j hadden der niet vŏl oarigheid an um de hiele nacht in 't landte liggen. Noa adjuu!
De kommieze hebt wieder gien belangstellin veur de drie boeren.
Die vrouw spŏlt heur aait de kop. Woarum grijnsden die boeren zoo, toen.....
Langzaam begunt het die beide te dagen. In looppas giet het de Moatdiek of, de boerenwage veur bi'j, achter de keerl en zien wief an.
Die bint al op de Oole diek. De man wil zien vrouw wat met trekken .
Een geluk, dat die boeren de kommieze an de proat heulen hebt, zo denkt hi'j. Achterumkiekend, niet vol meer ziend, heurt hi'j de kommiezen ankommen loopen. Maar ik kan harder zeg de vrouw. Maak het dan los, gooi het hier maar in de sloot, dan kan ik het later wal ophalen. Da's ok zunde.
Joa mar better dan ze oes pakt. Maak het los. De vrouw beurt het schoet op en vosseld wat en begunt dan te trekken. Het giet niet gemakkeluk los.
Toe dan. In hoast trekt de keerl zien vrouw, die nog al muu'jte dot under het schoet, met zik met. De kommieze komt dichter bi'j.
Schiet op aans pakt ze oeso Mar ik kan 'niet lŏs kriegen; stoa dan ok eemstil, brult de vrouw in troanen. Wacht mar. De keerl haalt een mes oet de buus, en stek de vrouw doar met in de boek. Die zakt direkt deur de knie'ne, een grote stroal blank vocht lap op de grond.
Dan stiet hi'j weerop en gearmd loopt ze wieder. De kommieze haalt heur in. Loerend en snoevend bekiekt ze het paar opni'j. Gien dikke boek meer, dus....
Hool i'j eenhadloopwedstried jongs? Het mot grappig klinken mar een bettien bitter um de verteuren foezel, klinkt er toch in deur. De kommieze hebt in de gaten, dat ze verleuren hebt. Groetend drei'jt ze zuk um en goat noar de Kreienbos woar de fietsen likt. Gooi no de kepotte zwienebloaze ok moar weg! Flink opstappend verdwien tze over Tienhoezen (Westersebos ) noar de Denakker.
In de middelschuur van Sassen Hinnerk wŏdt het peerd oetspant.
Hoevŏl flessen he'w precies metkregen? Breng ok drekt eem twie flessen noar Goom Hans, die wol ok nog wal wat hebben. Brehgst dŏ die eem hen, Hindrik? Nou wel te rusten dan. Tabak kauwend en met flessen drank under de arm giet Luuks hen hoes. Hinderk lap met de flessen noar Goom Hans. Niet achter langs, mar veurlangs, want de kommieze kont nog wal argens op de Diek zitten. Veur het hoes van Rieks langslopend, gien volk verwachtend op fate oavend, heurt hi'j opiens: Oamd, nog mooi
weer hen. Veur hum stiet een grote donkere gedoante. Toch nog een kommies? Hinnerk bedenkt zich niet mar schŏt as de weerlecht langs de tŏrfschuur, achter het wagenschot van Timmerluuks zien Rieks langs, woar hi'j de flessen achter wat zakken gooit en vlag bi'j heurzolf de zieddeur in. De grundel der veur! Dat was op het nippertien.
Op het pattien stiet intusschen Roeit oet Arm, die met Griettien van Timmer Luuks zien Rieks dŏt, nog verbaasd noa te prakkezeren over wat dat west kan hebben. Zunder een goed antwoord veur zichzŏlf te vinden giet hi'j de baansdeur van Rieks in. Eem wieder zit Goom Hans bi'j heur veur de baansdeur, op zien trekamonika te spellen, altied dezelfde liedties, mar toch altied weer aans al noar de stemming van Hans.
Hi'j spŏlt en wacht nog eem: hi'j hef de wage de moat in zien goan en ok heurt dat e weerum kwam. Hi'j vuult de stille duuster an en lat de amonika hiel zachies brommen, het geluud dreg wiet. Tot oet hoes een stem rŏp: Hans beddegoanstied. Joa Minoa ik kom. Hi'j kik nog eem, mar bi'j Sassen Hinnerk brandt gien lecht meer.
Op Padhoes sloapt de miesten al. De ien wal wat rustiger dan de ander.
Over de straat fietst twie kommieze richting Schonbek.
Bovenstaand artikel is geschreven in het dialect van Schoonebeek.
Het speelde zich af te Padhuis in begin dertiger jaren,